Pytanie: Czy kolektory słoneczne sprawdzają się tylko w krajach o łagodnym klimacie?
Odpowiedź: Nie, ponieważ decydujący wpływ na efektywność pracy kolektorów ma nie tyle klimat, co wielkość promieniowania słonecznego, które dociera do określonego miejsca na Ziemi. Odpowiednie nachylenie kolektorów, względem kąta padania promieni słonecznych, pozwala z powodzeniem stosować instalacje słoneczne nawet w krajach o tak chłodnym klimacie, jak Szwecja czy Kanada.

Pytanie: Czy w Polsce jest wystarczająca ilość promieniowania słonecznego, aby kolektory pracowały efektywnie?
Odpowiedź: Tak, w Polsce jest wystarczająca ilość promieniowania słonecznego. Dla Polski potencjalne sumy roczne promieniowania całkowitego wynoszą od 833 kWh/m2 na obszarach północnych, do 1199 kWh/m2 na obszarach południowych. Kolektory słoneczne pracują najefektywniej od początku marca do końca września, ponieważ jest to okres największego nasłonecznienia. W lutym i październiku parametry pracy kolektorów są zadowalające. Najmniejszy pożytek z kolektorów jest w okresie zimowym (listopad, grudzień, styczeń). W tych miesiącach słońce operuje nisko i krótko, co powoduje, że ogrzewana woda za pomocą kolektorów wymaga dodatkowego dogrzania w sposób tradycyjny.

Pytanie: Czy kolektory działają tylko wówczas, kiedy świeci słońce oraz widoczna jest tarcza słoneczna?
Odpowiedź: Nie, kolektory absorbują nie tylko promieniowanie bezpośrednie, ale również tzw. promieniowanie rozproszone, dzięki czemu możliwa jest ich efektywna praca przy częściowym lub całkowitym zachmurzeniu. Niemniej jednak, decydując się na zakup instalacji słonecznej, należy wziąć pod uwagę lokalne warunki, takie jak ukształtowanie terenu i plan zagospodarowania przestrzennego najbliższej okolicy planowanej inwestycji. Strome zbocza górskie lub przeszkody architektoniczne w połączeniu z lokalnym mikroklimatem mogą utrudniać promieniom słonecznym dostęp do powierzchni czynnej kolektora i w dość istotny sposób wpłynąć na opłacalność inwestycji.

Pytanie: Czy przy ujemnej temperaturze zewnętrznej, instalacje solarne wytwarzają ciepło?
Odpowiedź: Czynnikiem roboczym w całorocznych instalacjach słonecznych jest płyn solarny stanowiący wodny roztwór glikolu propylenowego. Temperatura krzepnięcia gotowych płynów wynosi ok. -35^oC i dlatego ujemna temperatura nie ma dużego wpływu na pracę instalacji solarnej. Ujemna temperatura powoduje natomiast zwiększenie strat ciepła, na skutek wychłodzenia kolektora i rurociągów, co w końcowym efekcie zmniejsza ilość ciepła uzyskiwanego z instalacji. Czasami w bardzo mroźny, ale słoneczny dzień, czynnik roboczy w kolektorach uzyskuje temperaturę powyżej 50^oC, co pozwala efektywnie wykorzystywać instalacje nawet w takich warunkach.

Pytanie: Czy za pomocą kolektorów słonecznych można ogrzewać dom?
Odpowiedź: W Polsce, stosunkowo małe nasłonecznienie w okresie zimowym uniemożliwia wykonanie systemu grzewczego wykorzystującego wyłącznie kolektory słoneczne. Duże instalacje mogą jednak skutecznie wspomagać pracę centralnego ogrzewania, a uzyskane w ten sposób oszczędności sięgają ok. 20% kosztów eksploatacji c.o. Jednak nie każda instalacja centralnego ogrzewania może efektywnie współpracować z systemem solarnym. Wymierne korzyści dają wyłącznie tzw. niskotemperaturowe systemy grzewcze, w których funkcję przekazywania energii cieplnej spełnia ogrzewanie podłogowe lub ścienne.

Pytanie: Na jak duże oszczędności możemy liczyć po zamontowaniu instalacji solarnej?
Odpowiedź: Optymalnie dobrane instalacje solarne, montowane w domach jednorodzinnych, pozwalają zmniejszyć o ok. 60% roczne zużycie tradycyjnej energii niezbędnej do ogrzewania wody użytkowej. Tak dobrane instalacje pokrywają zazwyczaj do 95% zapotrzebowania na ciepło w okresie od kwietnia do września. Największą efektywność instalacji solarnych uzyskamy, stosując je do ogrzewania wody w basenach kąpielowych zarówno sezonowych, jak i całorocznych.

Pytanie: Jak długi jest okres zwrotu kosztów systemu solarnego?
Odpowiedź: Im większe jest w obiekcie zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową, tym szybciej nastąpi zwrot poniesionych nakładów finansowych. Istotne jest także, czy istnieje alternatywa dla instalacji solarnej oraz jakie koszty wiążą się z jej budową, a jakie z zakupem i montażem innej instalacji niż słoneczna. Okres zwrotu kosztów inwestycji w kolektory wynosi od kilku do kilkunastu lat. W obiektach o dużym zużyciu ciepłej wody użytkowej, w których jedyną alternatywą jest ogzewacz (bojler) elektryczny, okres zwrotu nie powinien przekroczyć 3-5 lat. W przypadku uzyskania dofinansowania z NFOŚ czas zwrotu ten będzie jeszcze krótszy.

Pytanie: Czy są w Polsce instytucje, które klientom indywidualnym udzielają kredytów na systemy solarne?
Odpowiedź: Kredyty na zakup instalacji solarnych są udzielane w formie gotówkowej lub bezgotówkowej przez większość banków i instytucji finansowych w kraju, natomiast specjalny kredyt preferencyjny jest udzielany przez banki współpracujące z NFOŚ. Kredyt ten doty­czy wykonania kompletnych systemów grzewczych wykorzystujących alternatywne źródła energii (m.in. kolektory słoneczne, pompy ciepła).

Pytanie: Czy klienci instytucjonalni mogą także liczyć na tani kredyt preferencyjny?
Odpowiedź: Owszem, a ponadto mogą ubiegać się o dofinansowanie inwestycji ze środków działających w Polsce funduszy proekologicznych (np. WFOŚiGW, NFOŚiGW, Ekofundusz). W ostatnim czasie pojawiła się również możliwość skorzystania z funduszy pochodzących z Unii Europejskiej.

Pytanie: Jakich informacji należy dostarczyć sprzedawcy, by mógł właściwie dobrać instalację solarną do wskazanych potrzeb?
Odpowiedź: Dokonanie prawidłowego doboru urządzeń wymaga ustalenia dobowego zużycia ciepłej wody w danym obiekcie. Właściwe określenie dobowego zużycia cwu może nastręczać trudności. Należy po­informować sprzedawcę, ile osób korzysta z ciepłej wody oraz jakie odbiorniki cwu są zainstalowane w kuchni, łazienkach, itp. Sporządzenie szczegółowej oferty wiąże się zazwyczaj z przeprowadzeniem wizji lokalnej.

Pytanie: Czy używając pralki lub zmywarki, można korzystać z ciepłej wody ogrzanej za pomocą kolektorów ?
Odpowiedź: Tak, o ile konstrukcja pralki bądź zmywarki pozwala na zasilanie jej ciepłą wodą z dowolnego źródła. Większość nowoczesnych urządzeń ma taką opcję.

Pytanie: Gdzie najlepiej zamontować kolektory?
Odpowiedź: Kolektory słoneczne powinny być tak zamontowane, aby po­wierzchnia czynna była skierowana w kierunku najbardziej zbliżonym do południowego, pod kątem ok. 40 stopni do podłoża w przypadku instalacji całorocznych. Odchylenia od kierunku południowego do 20 stopni nie ma większego wpływu na efektywność pracy instalacji. Kolektory powinny być zamontowane jak najbliżej zbiorników, w których akumuluje się ciepło. Miejsce montażu należy wybrać tak. aby kolektory harmonizowały z architekturą obiektu.

Pytanie: Czy lepiej kolektory "wpuścić" w połać dachu, czy zamocować nad pokryciem dachu ?
Odpowiedź: Montaż w połaci dachu jest korzystniejszy zarówno pod względem energetycznym, jak i estetycznym.

Pytanie: Czy można zamocować kolektory na dachu, który ma nachylenie 20 stopni?
Odpowiedź: Kolektory zamontowane pod takim kątem będą mało efektywne w okresie zimowym, natomiast w okresie letnim ich efektywność będzie zadowalająca. Montaż taki jest uzasadniony wtedy, gdy liczą się głównie walory estetyczne (np. kiedy dodatkowy stelaż wspierający kolektory oszpeciłby obiekt zabytkowy Należy jednak pamiętać o przewymiarowaniu takiej instalacji poprzez zwiększenie jej powierzchni. Jeżeli istnieje taka możliwość, to zaleca się poprawienie geometrii baterii kolektorów.

Pytanie: Dlaczego zasobniki solarne mają tak duże pojemności?
Odpowiedź: Zasobniki w układach solarnych, zaprojektowanych dla budynków jednorodzinnych, są przewymiarowane o ok. 30% w stosunku do zapotrzebowania dobowego na ciepłą wodę, ponieważ muszą zmagazynować w ciągu dnia taką ilość cwu, która wystarczy na wieczór i na ranek dnia następnego.

Pytanie: Czy można wykonać rurociąg solarny z rur wykonanych z tworzywa ?
Odpowiedź: Rurociąg solarny musi być wykonywany z rur miedzianych lub stalowych. Płyn solarny może osiągnąć temperaturę wyższą niż 100°C i plastikowe rury mogłyby ulec uszkodzeniu.

Pytanie: Jakie są straty ciepła przy przepływie czynnika roboczego między kolektorem a zasobnikiem?
Odpowiedź: Na podstawie wieloletnich obserwacji można stwierdzić, że jeżeli rurociąg solarny jest odpowiednio zaizolowany, to straty nie przekroczą 3 stopni na odcinku 15 m.

Pytanie: Ile ciepła traci zbiornik solarny ciepłej wody użytkowej w ciągu doby?
Odpowiedź: Zasobniki solarne mają izolację termiczną z pianki poliureta­nowej lub polistyrenowej, co pozwala spowolnić proces wychładzania wody. Straty ciepła nie powinny przekraczać 6 stopni na dobę.

Pytanie: Mimo zastosowania dobrze izolowanego zasobnika ciepłej wody, temperatura nagrzanej wody spada w nocy o 20 stopni. Co jest tego przyczyną?
Odpowiedź: Jest to zjawisko grawitacyjnego wychładzania wody poprzez rurociągi układu solarnego lub wody użytkowej. W zespołach pompowych, będących częścią instalacji solarnych, montuje się zawory zwrotne, które zapobiegają cofaniu się czynni­ka grzewczego w rurociągu solarnym. W przypadku krótkich instalacji można dodatkowo wykonać (na rurze z gorącym czynnikiem roboczym) syfon, który zapobiegnie cofaniu się ciepłego czynnika roboczego ze zbiornika do kolektorów.

Pytanie: Termometr na zbiorniku pokazuje 60°C, natomiast woda w kranie ma temperaturę zaledwie 40°C. Gdzie popełniono błąd?
Odpowiedź: Takie zjawisko świadczy o dużych stratach ciepła na odcinku pomiędzy zasobnikiem cwu a punktem odbioru ciepłej wody. Jest to spowodowane słabą izolacją rurociągów przesyłowych wody użytkowej lub jej całkowitym brakiem. Najlepszym sposobem na zmniejszenie opisanych strat ciepła jest staranna izolacja rurociągu cwu, jeśli jest to technicznie wykonalne - na całej jego długości.

Pytanie: Co jest powodem włączania się pompy układu solarnego w pochmurny dzień łub nawet w nocy?
Odpowiedź: Przyczyna najczęściej leży po stronie sterownika. Prawdopodobnie uszkodzony został moduł elektroniczny lub czujnik kolek­tora. Ale może być to także objaw prawidłowej pracy systemu w sytuacji, gdy temperatura zimnej wody, napływającej do zbiornika z sieci, jest niższa o co najmniej jeden stopień od nastawionej róż­nicy temperatury między kolektorem słonecznym a zbiornikiem. Taki efekt może wystąpić, np. w ciepły letni wieczór, po dużym roz­biorze wody, gdy zimna woda napływająca do zbiornika będzie miała temperaturę niższą niż temperatura otoczenia kolektorów.

Pytanie: Czy istnieje możliwość zagotowania wody w zasobniku za pomocą kolektorów?
Odpowiedź: Prawdopodobieństwo osiągnięcia temperatury stu stopni przez wodę w zasobniku jest niewielkie, ponieważ wielkość zbiornika jest dostosowana do liczby kolektorów słonecznych w taki sposób, aby temperatura wody ogrzanej w ciągu słonecznego dnia nie przekroczyła 80°C. Jeśli jednak krańcowa temperatura zostanie przekro­czona, to regulator solarny wyłączy pompę obiegową. System solarny wyposażony jest w zawory bezpieczeństwa oraz naczynie wzbiorcze, co gwarantuje użytkownikowi bezpieczną pracę instalacji.

Pytanie: Co oznacza para wydobywająca się z odpowietrznika zamontowanego na kolektorze?
Odpowiedź: Takie zjawisko obserwujemy, gdy układ solarny jest zapowietrzony. Najczęstszą tego przyczyną jest awaria odpowietrznika i co za tym idzie - spadek ciśnienia w obiegu solarnym. Uszkodzony odpowietrznik należy wymienić. Czasami, w słoneczny dzień, gdy nie ma przepływu przez kolektor (np. na skutek wyłączenia prądu zasilającego pompę obiegową), czynnik roboczy może zostać nagrzany do bardzo wysokiej temperatury. Po osiągnięciu temperatury powyżej 150°C może nastąpić po­wolne odparowywanie czynnika. W wyniku odparowania płynu solarnego ciśnienie w układzie spada do poziomu, który uniemożliwia pracę instalacji. Naprawa polega na uzupełnieniu płynu solarnego i odpowietrzeniu instalacji.

Pytanie: Co zrobić, gdy zamierzamy latem wyjechać na wakacje?
Odpowiedź: Gdy w obiekcie okresowo nie ma zapotrzebowania na ciepłą wodę, to układ solarny zabezpieczony jest przed przegrzaniem za pomocą: regulatora z nastawą maksymalnej temperatury wody w zbiorniku, przeponowego naczynia wzbiorczego i zaworu bezpieczeństwa. Izolacja odporna na wysoką temperaturę i odpowiednie ciśnienie płynu solarnego sprawiają, że system jest odporny nawet na bardzo wysokie temperatury. Jeśli jednak zakładamy, że instalacja solarna w danym obiekcie będzie często miała okresy przestoju (zwłaszcza latem - instalacje w domkach letniskowych), to już w trakcie montażu należy pomyśleć o założeniu systemu chłodzącego (np. mały grzejnik włączony w obieg solarny). Takie rozwiązanie w pełni zabezpieczy układ solarny przed przegrzewaniem.

Pytanie: Czy latem można użyć wody jako czynnika grzewczego ?
Odpowiedź: Owszem, ale efekt energetyczny będzie niezauważalny. Poza tym częsta wymiana czynnika grzewczego powoduje osadzanie się kamienia kotłowego w rurkach absorbera i zmniejszenie sprawności kolektora.

Pytanie: Czy wyciekający płyn solarny może stanowić niebezpieczeństwo ?
Odpowiedź: wykorzystywany w instalacji solarnej jako czynnik roboczy powinien ulegać biodegradacji i spełniać polskie normy bezpieczeństwa. W przypadku wycieku należy postępować zgodnie z instrukcją dołączoną do opakowania płynu.

Pytanie: Czy i jak często należy wymieniać płyn solarny?
Odpowiedź: Płyn solarny na bazie glikolu należy wymienić najpóźniej po 5 latach eksploatacji, ale przynajmniej raz w roku należy skontrolować jego parametry.

Pytanie: Jak walczyć z legionellą?
Odpowiedź: Legionella pneumophila jest bardzo groźną bakterią wywołującą zapalenie płuc o wyjątkowo ostrym przebiegu. Optymalne wa­runki dla rozwoju bakterii to słodka woda w bezruchu o temperaturze od 25 do 55°C. Warunki dla rozwoju legionelli w instalacji cwu pojawiają się w sezonie zimowym, ponieważ w tym okresie nie ma wystarczającego nasłonecznia, aby kolektory nagrzewały wodę powyżej 60°C. Należy w związku z tym, co najmniej raz na tydzień, podgrzać wodę za pomocą kotła grzewczego lub grzałki elektrycznej.

Pytanie: Czym może być spowodowane wewnętrzne zaparowanie szyby kolektora?
Odpowiedź: Higroskopijna izolacja kolektora chłonie z otoczenia wilgoć, która skrapla się po wewnętrznej stronie szyby. Jest to normalne zjawisko, ustępujące samoistnie po odpowiednio długim wygrzaniu kolektora w trakcie jego pracy. Długo utrzymujące się zaparowanie może być wynikiem zatkania technologicznych otworów wentylacyjnych w kolektorze. Po ich udrożnieniu zaparowanie z pewnością ustąpi.

Pytanie: Czy należy okresowo czyścić szybę kolektora?
Odpowiedź: Szyba solarna zazwyczaj nie wymaga specjalnych zabiegów higienicznych. Okresowe opady deszczu czyszczą szkło solarne w zadowalający sposób. Wyjątek stanowią instalacje solarne pracujące w sąsiedztwie zakładów przemysłowych, emitujących do atmosfery dużą ilość pyłów lub sadzy. W takich przypadkach powinniśmy okresowo umyć szybę czystą wodą lub z dodatkami łagodnych detergentów nie powodujących zarysowań powierzchni szyby

Pytanie: Jak oczyścić zaśnieżony kolektor?
Odpowiedź: Intensywne opady śniegu zakłócają pracę kolektora. Należy zatem rozpuścić zalegającą na nim warstwę śniegu. W tym celu na sterowniku znajdujemy funkcję "ręczne włącza­nie pompy" lub "odmrażanie" i odpowiednim przyciskiem urucha­miamy pompę. W większości sterowników funkcja ta wyłącza się automatycznie po 10 - 15 minutach. Czas ten w zasadzie wystarcza na to, aby ciepło ze zbiornika rozpuściło zalegający na kolektorach śnieg. UWAGA: Funkcja ta nie działa w przypadku kolektorów rurowych.

Pytanie: Jaka jest przewidywana żywotność kolektorów słonecznych ?
Odpowiedź: Instytucje certyfikujące urządzenia solarne wymagają, aby przewidywany czas eksploatacji kolektora słonecznego był nie krótszy niż 20 lat, bez zauważalnej degradacji właściwości eksploatacyjnych kolektora (sprawności cieplnej). Kolektory oferowane przez reno­mowanych producentów spełniają te wymogi dzięki stosowanym materiałom i nowoczesnym technologiom.

Pytanie: Jaka jest odporność szyby solarnej na uszkodzenia?
Odpowiedź: Szyba solarna jest hartowana i odporna na gradobicie. Szyba powinna spełniać wymogi polskiej normy (PN-B-13083:1997), która określa odporność szkła hartowanego na uszkodzenia mechaniczne.